Fino' Chamoru
Finuʼ Chamorro (CNMI), Finoʼ CHamoru (Guam)
Fumino: Mariånas
Gi: Notte Mariånas yan Guåhan
Fafa’nague: 58,000 (2005–2015)
Familian lengguahe: Austronesian
Official status
Official language in: Guåhan
Notte Mariånas
Regulated by: Kumision i Fino’ Chamoru
Codes
ISO 639-1: ch
ISO 639-2: cha
ISO 639-3: [1]
SIL: cha
Map

Fino' Chamoru (Españót: Chamorro) i lengguahen i man chamoru, i taotao natibu giya Mariånas (Notte Mariånas yan Guåhan). Fuera di Mariånas, meggai na man chamoru ni mañasaga gi Estados Unidus siña manfino'chamoru. Sumasaonao este na lengguahe gi ayu na familian lengguahe i mafanana'an Austronesian yan palabran españot. Guåha kasi 50,000 para 75,000 siña manfino'chamoru.

Giya Guåhan, chamoru i ofisiat na lengguahe, sumiha yan engles. Giya notte Mariånas, chamoru unu gi ofisiat na lengguahe (i otru engles yan Fino' Karolinas).

Gråmatika tulaika

Atfabeton CHamoru tulaika

Letters Name
' glota A a ae
Å å ah
B b be
CH ch tse
D d de
E e e
F f fe
G g ge
H h he
I i i
K k ke
L l le
M m me
N n
Ñ ñ ñe
NG ng nge
O o o
P p pe
R r re
S s se
T t te
U u** u/w
Y y dze

Tinaitai Lepblo tulaika

  • Flores, Evelyn Fu'una and Pontan
  • Government of Guam, Department of Education (1998) Mandidok yan mamfabulas na hemplon Guåhan
  • Indalecio Camacho, Dolores Guaiyayon na Trongkon Mansanita
  • Iriarte Leonard Z. I Tinituhon/The Beginning
  • Osborn, Lance J. (2016) Si Pedro yan i Hilét Oru na Ko’ko (Pedro and the Golden Ko’ko’), University of Guam Press: Guam
  • Reyes, Dawn Lees (2013) I Patgon Ni Tuma'yok Desde Guåhan Esta Luta
  • Perez Bollinger, Simone Efigenia (2018) Un Ha’åni yan Si Ena (“A Day with Ena”), University of Guam Press: Guam
  • Typis Societatis Missionum ad Exteros (1910) Debosionario: leblon tinaitai para i Islas Marianas gi fino Chamorro, China: Typis Societatis Missionum ad Exteros.

Bibliografia tulaika

  • Katherine Bordallo Aguon yan otro siha. The official Chamorro-English Dictionary. Ufisiåt na Diksionårion Chamorro-English. Guam, DCA, 2009.
  • Joaquín & Manuel Flores Borja & Sandra Chung: Estreyas Marianas: Chamorro. Saipan, Estreyas Marianas Publications, 2006.
  • Blust, Robert (2000). Chamorro Historical Phonology. University of Hawaii Press. 
  • Chung, Sandra (1983). Transderivational Relationships in Chamorro Phonology. San Diego: University of California. 
  • Chung, Sandra (1998). The Design of Agreement: Evidence from Chamorro. Chicago: University of Chicago Press. 
  • Ibáñez del Cármen, Padre Fray Aniceto (1865). Diccionario español-chamorro. 
  • Madrid, Carlos; Cepeda, Jeremy. Chamorro as a Written Official Language in the Mariana Islands. The Garrido Document of 1799 (PDF). 
  • Onedera, P. R. (1994). Fafa'ña'gue Yan Hinengge Siha. Guam. 
  • Onedera, Peter R. (2018). Taimanu na Ini. Taiguini Books, University of Guam Press. ISBN 1935198440. 
  • De Vera, R. M. (1931). English-Chamorro Dialogues: Inádiñgan Siha Gi Finò Engles Yan Finò Haya. Hong Kong: Nazareth Press. 
  • De Vera, R. M. (1932). Diccionario Chamorro-Castellano. Filipinas: Imprenta y Litografía Germania, Cacho Hermanos. 
  • Rodríguez-Ponga, Rafael (2003). El elemento español en la lengua chamorra. Madrid: Servicio de Publicaciones, Universidad Complutense (Complutense University of Madrid). 
  • Rodríguez-Ponga, Rafael (2009). Del español al chamorro. Lenguas en contacto en el Pacífico. Madrid: Ediciones Gondo. 
  • Rodríguez-Ponga, Rafael (2009). Del español al chamorro: Lenguas en contacto en el Pacífico. Madrid: Ediciones Gondo. 
  • Rodríguez-Ponga Salamanca, Rafael (2018). El valor económico de una lengua minoritaria: el chamorro de las islas Marianas. 
  • Rodríguez-Ponga, Rafael. El primer vocabulario de la lengua de las Islas Marianas (1565) (PDF). 
  • Topping, Donald M. (1973). Chamorro reference grammar. Honolulu: University of Hawaii Press. 
  • Topping, Donald M., Pedro M. Ogo, and Bernadita C. Dungca (1975). Chamorro-English dictionary. Honolulu: University of Hawaii Press. 
  • Topping, Donald M. (1980). Spoken Chamorro: with grammatical notes and glossary (revised ed.). Honolulu: University of Hawaii Press. 
  • Y Cuatro Ebangelio Sija Yan Y Checho Y Apostoles Sija Gui Testamento Nuebo Y Señotta Yan Y Sarbadotta Si Jesucristo; Yan Y Salmo Sija: Un Trinaduse Y Fino Griego Yan Hebreo Gui Fino Y Tano Guam Pat Y Chamorro. Estados Unidos: Creative Media Partners, LLC. 2022. 



  • (2011). Front Matter. In L. Reid, E. Ridruejo & T. Stolz (Ed.), Philippine and Chamorro Linguistics Before the Advent of Structuralism (pp. 1-9). Berlin: Akademie Verlag. https://doi.org/10.1524/9783050056197.fm
  • Difirentes klasen estoria gi fino Chamorro. (1979). Estados Unidos: Pacific Area Languages Materials Development Center, University of Hawaii at Manoa.
  • San Marcos gi fino' Chamorro nina'pusipble ni American Board of Catholic Mission. (1987). (n.p.): Marianas Printing Service, Incorporated.
  • Debonisario: (maripasa Di Nuebu) Lepbon Tinaitai Para i Islas Marianas Gi Fino' Chamorro. (1986). Islas Marshall: Marianas Printing Services.
  • San Marcos Gi Fino' Chamorro. (1987). Islas Marshall: Marianas Printing Service.
  • Catesismon i dottrina cristiana mapublica para i Islas Marianas gi fino chamorro pot i mamale capuchino  (1910). China: Typis Societatis Missionum ad Exteros.

See too tulaika

External links tulaika